Budownictwo zrównoważone - wstęp
Budowa domu to duże przedsięwzięcie. Pod kątem administracyjnym, organizacyjnym, emocjonalnym i ekonomicznym. Czy w XXI wieku możemy zrobić coś, żeby było to również przedsięwzięcie ekologiczne?
1. Idea zrównoważonego rozwoju
Jeśli jesteś zainteresowany tematem ekologicznego budownictwa, na pewno znasz ideę zrównoważonego rozwoju. Dla tych, którzy dopiero zaczynają zbierać informacje na ten temat, pokrótce opiszę: zrównoważony rozwój zakłada gospodarowanie dostępnymi zasobami w sposób uwzględniający wpływ na przyszłe pokolenia – zarówno w wymiarze gospodarczym, społecznym, jak i ekologicznym. W takim rozumieniu Ziemia jest zasobem, z którego należy korzystać mądrze w taki sposób, aby mógł rozkwitać i pozostawić przestrzeń rozwoju dla naszych potomków. Brzmi nieźle?
Zasady zrównoważonego budownictwa:
1. Nie wyrzucaj, wykorzystaj!
3. Odnawialne, wysokoefektywne materiały
budowlane i źródła energii
4. Samowystarczalność energetyczna
5. Wysoka jakość = komfort życia i ochrona
zdrowia
6. Ograniczenie wpływu użytkowania budynku na
środowisko
2. Ekologia w budownictwie a ekonomia
Rzetelnie przedstawiając sprawę: żadna inwestycja budowlana nie jest w 100% ekologiczna. Jednak musimy gdzieś mieszkać, uczyć się i pracować. Co TY jako Inwestor możesz zrobić, żeby wspierać zrównoważony rozwój? Czy zasady zrównoważonego budownictwa mogą być zastosowane przez każdego inwestora? Odpowiedź wydaje się dość oczywista. Są takie ekologiczne rozwiązania, które nie wymagają żadnego dodatkowego nakładu. Są też takie, które są wprost wymagane przez prawo i nie możemy ich obejść. Istnieją również rozwiązania eko klasy premium, na które nie każdy może sobie pozwolić.
Weźmy również pod uwagę inwestycje
podnoszące klasę energetyczną budynku, które przełożą się na niższe koszty
użytkowania w przyszłości - i mamy totalną mieszankę czynników wpływających na
ekologię zamierzenia budowlanego.
Nie ma wątpliwości, że w odniesieniu do
życia naszego i przyszłych pokoleń bycie eko się opłaci, natomiast jak to jest
w odniesieniu tylko do długości życia Inwestora? Ile jestem w stanie dołożyć do
budowy, żeby zapewnić sobie (i innym) komfort mieszkania, niskie opłaty, wygodę
korzystania z zaawansowanych technologii, poczucie, że wspieram kolejne
pokolenia i chronię planetę?
Jestem fanką rozwiązań ekologicznych. Bardzo
często zresztą przekładają się na wymierne korzyści majątkowe w przyszłości.
Masz teraz środki, żeby za 30 lat na niepewnej emerytrze płacić mniej za
ogrzewanie, prąd i wodę? Żeby zapewnić sobie dobrą jakość powietrza, sprawną
wentylację, retencję wody, lub przestrzeń dostosowaną do przyszłych potrzeb i
norm, o których teraz nie myślisz? Jeśli tak, to… dlaczego nie?
3. Dom ekologiczny
Za pojęciem domu ekologicznego kryje się wiele aspektów, od energooszczędności, poprzez rodzaje źródeł energii, aż do cech wykorzystanych materiałów budowlanych. Ale dom to nie tylko budynek – to całe gospodarstwo, które prowadzimy, organizujemy, w którym mieszkamy. W perspektywie czasu życia budynku kluczowe pod kątem ekologii jest świadome zarządzanie, dążenie do oszczędzania energii, korzystanie w sposób uzwględniający zarówno ekologię, jak i domowy budżet. Zwykłe gaszenie światła może przynieść czasem więcej korzyści niż instalacja ekologicznych technologii, których nie będziemy umieli rozsądnie używać, lub wykorzystanie do budowy ekologicznego materiału, który jest produkowany na drugim końcu świata. Dom ekologiczny to również dom racjonalny ekonomicznie.
4. Prawo a eko-budownictwo
Wymagania odnośnie zastosowania ekologicznych i energooszczędnych rozwiązań w budownictwie możemy odnaleźć w wielu przepisach. Najbardziej podstawowymi, które stosuje się pod kątem zapotrzebowania energetycznego są Prawo budowlane, Ustawa o charakterystyce energetycznej budynków oraz Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Mamy również do dyspozycji dyrektywy UE i normy budowlane, które określają np. wymagane standardy zapotrzebowania energetycznego, klasy energetyczne budynków, wymogi akustyczne, dopuszczalne źródła ciepła, własności materiałów dopuszczonych do stosowania w budownictwie. Należy również pamiętać o prawie lokalnym – uchwałach sejmików wojewódzkich, rad gmin lub miast, które nakładają na wybranym obszarze odpowiednie nakazy lub zakazy – najczęściej w kontekście ochrony jakości powietrza lub nadzoru nad terenami objętymi różnymi formami ochrony przyrody.
5. Eko-certyfikaty budynków
Większość projektów budowlanych obowiązkowo powinna zawierać projektowaną charakterystykę budynku, a do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie należy wtedy dołączyć również świadectwo charakterystyki energetycznej budynku (zwane przez niektórych certyfikatem energetycznym). Te dokumenty opisują nam, jak wygląda zapotrzebowanie energetyczne budynku, i w jaki sposób energia jest do budynku dostarczana, rozdzielana, odzyskiwana. Zgodnie z unijną Dyrektywą Budowlaną wymogi te sukcesywnie rosną i w następujących latach należy się spodziewać coraz bardziej restrykcyjnych warunków.
Jeśli natomiast zależy nam na prywatnej, dobrowolnej certyfikacji ekologicznej budynku, istotne jest, żeby już na etapie projektowania określić rodzaj i stopień docelowego certyfikatu oraz skontaktować się z akredytowanym konsultantem (asesorem). Funkcjonuje wiele rodzajów certyfikatów, z których możemy korzystać w zależności od indywidualnych cech inwestycji – rodzaju, wielkości, położenia. Dla inwestorów biznesowych istotne może być uzyskanie certyfikatu dla zwiększenia wartości budynku w oczach potencjalnego nabywcy lub najemcy. W Polsce najpopularniejsze z nich to BREEAM, LEED, HQE, DGNB i WELL.
6. Dom energooszczędny, dom pasywny, dom zeroenergetyczny
Aktualnie (2024) przepisy wymagają, aby w nowoprojektowanych budynkach mieszkalnych zapotrzebowanie na energię pierwotną nie przekraczało 70kWh/m2*rok. Jeszcze kilka lat temu taki wskaźnik byłby uważany za energooszczędny, ale dziś to zaledwie klasa energetyczna C. Dla tzw. domów pasywnych, o podwyższonym standardzie energetycznym, zapotrzebowanie nie powinno przekroczyć 15kWh/m2*rok – i jest to klasa energetyczna B z wyższej półki. Najwyższa klasa energetyczna budynków – A – to domy zeroemisyjne i domy plusemisyjne, czyli takie, które wytwarzają co najmniej tyle energii, ile potrzebują. Przepisy unijne zakładają, że po 2030r. wszystkie nowe budynki powinny być co najmniej zeroemisyjne.
Jeśli chcesz uzyskać wysoką klasę energetyczną swojej inwestycji, należy to uwzględnić już na wstępnym, koncepcyjnym etapie projektu, aby zoptymalizować wszystkie aspekty budynku mające wpływ na
wynik końcowy.
Przy planowaniu, szukaniu inspiracji i projektowaniu domu poświęć chwilę na zastanowienie się nad aspektami ekologicznymi inwestycji. Zależy Ci głównie na zmniejszeniu kosztów utrzymania? Potrzebujesz certyfikatu? Po prostu chcesz być eko i świadomie zmniejszać swój negatywny wpływ na środowisko?
Jaki jest Twój pomysł na eko-dom?